Boşanma Davalarında Evcil Hayvanların Durumu

• 22.08.2025 18:07

    Boşanma davaları, yalnızca mal paylaşımı, nafaka, tazminat ve velayet gibi konularla sınırlı olmayıp, evlilik birliği içerisinde edinilen evcil hayvanların kime bırakılacağı meselesini de gündeme getirmektedir.

    Boşanma davalarında evcil hayvanların kimde kalacağı konusu kanunlarımızda açık şekilde düzenlenmiş değildir. Türk Medeni Kanunu’na göre evcil hayvanlar “mal” niteliğinde sayılır ve eşler arasında paylaşımı “edinilmiş mallara katılma rejimi” hükümlerine göre yapılır. Yani teknik olarak bir ev eşyası gibi değerlendirilir. Ancak son yıllarda mahkemeler, özellikle tarafların hayvanla olan bağı, hayvanın yaşam koşulları ve menfaati gibi unsurları da dikkate alarak karar verebilmektedir.

    Genel uygulama şu şekildedir:

    Mal rejimi kapsamında değerlendirme: Hayvanı kim satın aldıysa veya kimin adına kayıtlıysa (mikroçip, aşı karnesi, fatura vb. belgelerle) genellikle ona bırakılır.

    Mahkemelerin insiyatif kullanması: Son yıllarda bazı hakimler, evcil hayvanı “canlı” olarak görüp hayvanın yararı ve tarafların bakım koşullarına bakarak karar vermektedir. Örneğin; hayvanı daha çok kim besledi, kim ilgilendi, kimin yanında daha sağlıklı yaşayacağı gibi hususlar dikkate alınmaktadır.

    Velayet benzeri çözümler: Türkiye’de nadir de olsa bazı mahkemeler, “ortak kullanım” ya da “ziyaret hakkı” benzeri uygulamalar getirmiştir. Örneğin bir tarafın yanında kalıp diğer tarafın belirli günlerde görmesi kararlaştırılabilinebilir.

    Dünya uygulamaları: ABD, İngiltere ve bazı Avrupa ülkelerinde evcil hayvanlar artık “eşya” değil, aile üyesi olarak görülmekte ve “hayvanın üstün yararı” ilkesiyle karar verilmektedir. Türkiye’de de bu yönde bir eğilim kendisini göstermektedir.

    ⚖ Özetle: Şu an için yasal açıdan evcil hayvan mal olarak değerlendirilse de mahkemelerimiz giderek hayvanın yaşam hakkını ve kimin daha iyi bakabileceğini göz önünde bulundurarak karar vermeye başladığı görülmektedir.

    Türk Hukukunda Evcil Hayvanların Statüsü :

- TMK m. 762: Hayvanlar taşınır mal statüsündedir.

- 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu: Hayvanları 'duyguları olan canlı' olarak tanımlar.

- TMK m. 1/2: Kanun boşluğu halinde hâkim, örf ve adet hukuku veya hakkaniyet ilkelerine göre karar verebilir.

    Bu hükümler, mahkemelere hayvanın üstün yararını gözeterek karar verme imkanı tanımaktadır.

    Boşanma Davalarında Uygulama ve Kriterler

    Mahkemeler, evcil hayvanın kime bırakılacağına karar verirken şu kriterleri dikkate almaktadır:

    1. Zilyetlik ve Mülkiyet: Hayvan kimin adına kayıtlıysa veya kim satın aldıysa öncelik tanınır.

    2. Bakım ve Refah: Hayvana kimin daha iyi bakabileceği, yaşam koşulları ve sağlık durumu değerlendirilir.

    3. Anlaşmalı Boşanma Protokolleri: Taraflar, evcil hayvanın kimde kalacağını, ziyaret günlerini ve bakım masraflarını belirleyebilirler.

    4. Velayet Benzeri Düzenlemeler: Ziyaret hakkı, bakım masrafı katkısı, hatta hayvan için 'nafaka' düzenlemeleri yapılabilir ama tartışmalıdır.

Emsal Kararlar

    İstanbul, 2017 – Köpek Davası : Taraflar, boşanma sürecinde köpeğin kime bırakılacağı konusunda anlaşmazlık yaşadı. Köpeğin bakımını daha çok üstlenen eşe verilmesine karar verildi. Mahkeme, hayvanın eşya sayılsa da canlı olduğunu ve yaşam koşullarının gözetilmesi gerektiğini vurguladı.

    İzmir, 2018 – Muhabbet Kuşu Davası : Boşanma davasında muhabbet kuşunun paylaşımı tartışma konusu oldu. Kuşun bakımını fiilen yapan eşe bırakılmasına karar verildi.

    Yargıtay 2010 ve 2017 – Mal Rejimi Vurgusu : Evcil hayvanların mülkiyeti üzerine çıkan uyuşmazlıkta Yargıtay, hayvanların eşya olduğunu teyit etmiş ancak alt mahkemelerin hayvanın üstün yararını dikkate alabileceğini belirtmiştir.

    İstanbul, 2021 – Kedi Davası : Boşanma davasında taraflar kediyi paylaşamadı. Kedinin ortak kullanımına, dönüşümlü olarak taraflara verilmesine karar verildi.

    İzmir, 2018 – 'Papyon' Kararı : Tarafların müşterek köpeği Papyon’un kime bırakılacağı tartışıldı. Köpeğin bakımını üstlenen kadına bırakılmasına, erkeğe her ay iki hafta sonu ziyaret hakkı tanınmasına ve aylık 200 TL bakım katkısı ödenmesine karar verildi. Bu, Türkiye’de evcil hayvan için nafaka ve ziyaret hakkı düzenlenen ilk örneklerdendir.

    Uluslararası Düzenlemeler

- İspanya (2022): Evcil hayvanlar aile üyesi sayıldı; boşanmalarda velayet benzeri düzenlemeler yapılabiliyor.

- ABD: Bazı eyaletlerde 'hayvanın üstün yararı' ilkesi yasal hale getirildi.

- İsviçre: Hayvanlar artık eşya olarak kabul edilmiyor.

    Hukuki ve Toplumsal Değerlendirme

    Mevcut mevzuat evcil hayvanları taşınır eşya olarak değerlendirse de, yargı kararlarında hayvan refahı ön planda tutulmaktadır. Gelecekte hayvanların 'aile bireyi' olarak kabul edilmesi ve kanunlarda 'hayvanın üstün yararı' ilkesinin açıkça yer alması beklenmektedir.

    Sonuç ve Öneriler

    Boşanma davalarında evcil hayvanların kimde kalacağı meselesi, yalnızca mülkiyet hukuku değil, etik, sosyal ve toplumsal değerler açısından da önemlidir. Kanun koyucunun, hayvanları canlı birer varlık olarak gören düzenlemeleri hayata geçirmesi, uyuşmazlıkların çözümünde daha adil ve hakkaniyetli sonuçlar doğuracağını düşünmelidir.

 Özet Tablo

Durum	Uygulama
Anlaşmalı Boşanma	Protokolde evcil hayvanın kimde kalacağı, ziyaret hakkı ve bakım masrafları düzenlenebilir.
Çekişmeli Boşanma	Hakim, zilyetlik, bakım ve hayvanın refahına göre karar verir; nafaka ve görüş hakkı tanıyabilir.
Yasal Statü	TMK’da taşınır eşya; ancak uygulamada hayvan refahı gözetilerek esnek kararlar verilmektedir.

 

YASAL UYARI: Bu makalede yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmeler genel bilgilendirme amacı taşımakta olup, hukuki danışmanlık niteliğinde değildir. Her hukuki mesele, kendi özel şartları çerçevesinde değerlendirilmelidir. Somut olayınıza ilişkin hukuki görüş ve yönlendirme almak için mutlaka avukata başvurunuz. Burada yer alan bilgiler, herhangi bir kişi veya kuruma karşı yükümlülük doğurmaz; bu bilgilerin kullanılması sonucunda doğabilecek her türlü zarardan yazar ve yayıncı sorumlu tutulamaz. Bu metnin tüm telif hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeden kısmen veya tamamen kopyalanması, çoğaltılması ya da yayınlanması yasaktır. Kaynak gösterilerek yapılacak alıntılarda, içeriğin bağlamı değiştirilmemeli ve atıf açıkça belirtilmelidir.